Υφίστανται αντικρουόμενες απόψεις για την έναρξη λειτουργίας του Ιεροσπουδαστηρίου στην ορεινή Ξάνθη. Μια άποψη υποστηρίζει ότι το Ιεροσπουδαστήριο (Μεντρεσέ) ιδρύθηκε στον Εχίνο το 1903 από τον Χατσί Μπεσίρ Αγά. Κατά τη διάρκεια των βουλγαρικών κατοχών, των δυο Παγκοσμίων Πολέμων και του εμφυλίου πολέμου η λειτουργία του διακόπηκε. Ο νέος κύκλος λειτουργίας του ξεκίνησε στις αρχές τις δεκαετίας του 1950 και για κάποια χρόνια στεγάστηκε στην Πάχνη πριν μεταστεγαστεί στον Εχίνο.

Ιεροσπουδαστήριο Πάχνης 1950
Ιεροσπουδαστήριο Πάχνης 1950

Το 2017 το Μουσουλμανικό Ιεροσπουδαστήριο Ξάνθης μεταστεγάστηκε στην πόλη της Ξάνθης διευκολύνοντας την πρόσβαση στους μουσουλμάνους μαθητές από την ευρύτερη περιοχή της Π.Ε. Ξάνθης.

Ιεροσπουδαστήριο Παχνης 1960. Δασκαλος ο Χαβούζ Αλή Ρεσάτ
Ιεροσπουδαστήριο Εχίνου 1960. Δασκαλος ο Χαβούζ Αλή Ρεσάτ

Το Μ.Ι. Ξάνθης, το οποίο διαθέτει 3 τάξεις για το Γυμνάσιο και 3 για το Λύκειο, εξομοιούται με τα αντίστοιχα Εκκλησιαστικά Σχολεία και είναι ισότιμο όλων των σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνει μαθήματα γενικής παιδείας, καθώς και αυτά της θρησκευτικής εξειδίκευσης της Ισλαμικής Θρησκείας, ήτοι Φίκχ (Ερμηνεία Ισλαμικού Δικαίου), Κοράνιο, Αραβική Γλώσσα, Τουρκική γλώσσα, Ισλαμική Ιστορία, Σίρα, Ακαήντ (Θεμελιώδης Αρχές Ισλάμ), Ταφσίρ (Ερμηνεία Κορανίου), Χαντίθ (Λόγια του προφήτη Μωάμεθ), Ιστορία θρησκειών, Μεθοδολογία Ισλαμικού Δικαίου, Μεθοδολογία των Χαντίθ και Αλ Ιμαμάτου (Πρακτικά καθήκοντα Ιμάμη). Τα μαθήματα αυτά διδάσκονται από 2 οργανικά τοποθετημένους Θεολόγους και μια καθηγήτρια τουρκικής γλώσσας.

Παρέλαση μαθητών του Ιεροσπουδαστηρίου Εχίνου 25 Μαρτιού 1955. Σημαιοφόρος ο Μεχμέτ Εμίν Αγά
Παρέλαση μαθητών του Ιεροσπουδαστηρίου Εχίνου 25 Μαρτιού 1955. Σημαιοφόρος ο Μεχμέτ Εμίν Αγά

Υφίστανται κανονικά όλες οι επιλογές κατευθύνσεων που οδηγούν σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Το Μ.Ι. Ξάνθης είναι μεικτό σχολείο (αρρένων και θηλέων) και λειτουργεί από Κυριακή έως Πέμπτη με αργία την ημέρα της Παρασκευής κατά το ισλαμικό τυπικό. Επίσης, σε καθημερινή βάση τελείται η μεσημεριανή προσευχή σε ειδική αίθουσα εντός του σχολείου.

Η φοίτηση στο Μ.Ι. Ξάνθης εφοδιάζει τους μαθητές με εξειδικευμένες ισλαμικές θρησκευτικές γνώσεις, δίνοντάς τους σημαντικό πλεονέκτημα να συνεχίσουν τις θρησκευτικές σπουδές σε ανώτατο επίπεδο στην Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Παρέλαση μαθητών του Ιεροσπουδαστηρίου Εχίνου 25 Μαρτιού 1955
Παρέλαση μαθητών του Ιεροσπουδαστηρίου Εχίνου 25 Μαρτιού 1955